Hoofdstuk 1: Gezondheid en overgewicht

Hoewel gezondheid en overgewicht vaak negatief aan elkaar gekoppeld worden, kunnen slank ogende mensen net zo goed een te hoog gehalte aan visceraal lichaamsvet (buikvet) hebben, wat bedreigend kan zijn voor hun gezondheid. Het is belangrijk om te begrijpen dat het hebben van een gezond gewicht niet alleen draait om het uiterlijk, maar vooral om het behouden van een optimale fysiologische balans.

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van overgewicht en obesitas. Een belangrijke oorzaak is de sociaaleconomische status (SES) van mensen. Mensen met een lage SES hebben vaak geen toegang tot volwaardige voeding. Fastfoodketens zijn goedkoper dan gezonde voeding, waardoor zij eerder geneigd zijn om ongezonde keuzes te maken. Het eten van ultra bewerkte voedingsmiddelen met een hoge energiedichtheid komt ook vaker voor bij mensen met een lagere SES. Dit komt doordat deze producten vaak betaalbaar en gemakkelijk verkrijgbaar zijn.

Het is belangrijk om te benadrukken dat dit geen kwestie is van eigen schuld, maar eerder een gebrek aan mogelijkheden. Het huidige beleid moet dan ook worden gewijzigd om deze groeiende kloof in onze samenleving aan te pakken. De focus moet liggen op het creëren van meer toegankelijke en betaalbare volwaardige voedingsmiddelen voor iedereen.

Daarnaast is ook de lichamelijke activiteit een belangrijke factor bij het ontstaan van overgewicht. Een sedentaire levensstijl, waarbij men weinig beweegt, draagt bij aan gewichtstoename. Onze moderne samenleving moedigt niet altijd voldoende beweging aan, waardoor veel mensen inactief zijn.

Een lagere SES verhoogt dus het risico op overgewicht en obesitas. Het is belangrijk om dit te erkennen bij het terugdringen van de obesitas-prevalentie. Deze erkenning moet leiden tot beleidsveranderingen die ervoor zorgen dat gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging toegankelijk worden voor iedereen, ongeacht hun sociaaleconomische achtergrond.

Het begrijpen van de fysiologische oorzaken van overgewicht en obesitas is cruciaal om effectieve strategieën te ontwikkelen om deze epidemie te bestrijden. In de volgende hoofdstukken zullen we dieper ingaan op het ontstaan van overgewicht en hoe dit geleid heeft tot een stijgende lijn in de prevalentie ervan.

Hoofdstuk 2: Ontstaan overgewicht of obesitas

Overgewicht en obesitas ontstaan doordat er meer calorieën worden ingenomen dan er gebruikt worden, wat resulteert in een positieve energiebalans. Naast voeding en levensstijl kan ook genetische aanleg een rol spelen bij het ontstaan van overgewicht en obesitas. Sommige mensen hebben een genetische aanleg waardoor ze sneller aankomen of moeilijker kunnen afvallen.

Een andere belangrijke factor die bijdraagt aan het ontstaan van overgewicht zijn sociale omstandigheden. Er is een lineair verband tussen het aantal fastfoodketens in een bepaald gebied en de sociale achterstand ervan. Mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES) hebben vaak geen andere keuze dan fastfood vanwege beperkte alternatieven en financiële beperkingen. Daarnaast komt het eten van ultra bewerkte voedingsmiddelen met een hoge energiedichtheid ook vaker voor bij mensen met een lagere SES.

Naast externe factoren zoals eetomgeving en sociaaleconomische status, kan ook de werking van ons lichaamssysteem bijdragen aan het ontstaan van overgewicht of obesitas. Het eten van sterk bewerkte voedingsmiddelen kan dit systeem verstoren, waardoor de gevoeligheid voor het verzadigingssignaal leptine afneemt. Leptine is een hormoon dat normaal gesproken signalen naar de hersenen stuurt om ons te laten weten dat we genoeg hebben gegeten en verzadigd zijn. Echter, bij langdurige consumptie van sterk bewerkte voedingsmiddelen kunnen ontstekingen ontstaan in delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het reguleren van voedingsinname en energiebalans.

Daarnaast lijkt ook de darmflora beïnvloed te worden door het eten van sterk bewerkte voedingsmiddelen, wat weer invloed heeft op de werking van leptine. Dit kan leiden tot leptineresistentie, waarbij het brein minder gevoelig wordt voor de signalen van leptine. Als gevolg hiervan krijgen mensen meer honger, eten ze meer en vaker, wat uiteindelijk kan leiden tot een hoger vetpercentage en een hoger niveau van leptine in het lichaam.

Het is belangrijk om te begrijpen dat overgewicht en obesitas niet alleen worden veroorzaakt door persoonlijke keuzes of wilskracht. De fysiologische oorzaken spelen een grote rol in het ontstaan en behouden ervan. Het is dan ook essentieel om bij het bestrijden van overgewicht en obesitas naar deze fysiologische oorzaken te kijken en passende interventies te ontwikkelen.

In het volgende hoofdstuk zullen we ingaan op de stijgende lijn in overgewicht en obesitas wereldwijd, en welke factoren hieraan bijdragen.

Hoofdstuk 3: Stijgende lijn in overgewicht

De laatste vijftig jaar is er wereldwijd een alarmerende stijging te zien in het aantal mensen met overgewicht en obesitas. Deze zorgwekkende trend heeft geleid tot een wereldwijde volksgezondheidscrisis waarbij de toename van gezondheidsproblemen zoals diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker niet te negeren is.

Een belangrijke factor die heeft bijgedragen aan deze stijgende lijn in overgewicht en obesitas, is de toegenomen beschikbaarheid van energierijk voedsel. In de afgelopen decennia zijn er enorme veranderingen geweest in ons voedingspatroon. Snelle maaltijden, bewerkte voedingsmiddelen en suikerrijke dranken zijn gemakkelijk verkrijgbaar en goedkoop geworden.

Daarnaast is ook ons eetgedrag veranderd. Portiegroottes zijn groter geworden, snacken tussendoor is normaal geworden en we hebben minder fysieke activiteit in ons dagelijks leven. Dit resulteert in een positieve energiebalans, waarbij we meer calorieën consumeren dan we verbranden.

Bovendien spelen ook psychologische aspecten een rol bij het ontstaan van overgewicht en obesitas. Stress, emotie-eten en beloningssystemen kunnen ervoor zorgen dat we meer eten dan nodig is, zelfs als onze fysiologische behoefte aan voeding al voldaan is.

Het moderne levensstijl waarin we leven, met langere werktijden, de toename van sedentair gedrag en de gemakkelijke toegang tot ongezond voedsel, draagt bij aan het stijgende aantal mensen met overgewicht. Het is belangrijk om ons bewust te zijn van deze factoren en gezonde veranderingen in ons dagelijks leven te implementeren om overgewicht en obesitas tegen te gaan.